Η μοναδική -και γνωστή σε όλο τον κόσμο ως “Χιώτισσα”- μαστίχα αποτελεί το πιο φημισμένο προϊόν της Χίου με δεκάδες εφαρμογές σε ποικίλους τομείς. Πριν από δεκαετίες μεταμορφώθηκε σε λικέρ και πρωταγωνίστησε σε κοινωνικές συναθροίσεις υπό μορφή κεράσματος, ενώ από το 2005 έκανε δυναμικά την εμφάνισή της και ως βάση σε cocktails. Ας ρίξουμε μια δεύτερη ματιά στο εξαιρετικό αυτό προϊόν που εμφανίζει προοπτικές ανάπτυξης εντός και εκτός Ελλάδας.
Η καταγωγή της είναι καθαρά χιώτικη, ωστόσο, η κατανάλωση του λικέρ της δεν περιοριζόταν στα όρια του νησιού. Ενδεικτικά, μάλιστα, ο κ. Γιώργος Καλλικούνης της ομώνυμης ποτοποιίας μάς μιλά για “ένα πολύ δημοφιλές ηδύποτο που αναφέρεται μάλιστα στο τεύχος της Encyclopedie Contemporaine της 29ης Μαΐου 1896, σε αφιέρωμα του Γάλλου δημοσιογράφου George de Margis κατά την επισκεψή του στην Καλαμάτα”. Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που κάνει όσους καταναλώνουν το λικέρ μαστίχα Χίου να το εκθειάζουν; Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των εταιρειών που παράγουν ή και εμπορεύονται τα λικέρ στη χώρα μας: “Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας που διέπει το προϊόν βρίσκεται η μοναδικότητα και η αυθεντικότητα της ελληνικής Α’ ύλης”.
Η επεξεργασία της μαστίχας
Όλα ξεκινούν από το ρητινώδη χυμό που βγαίνει από τον κορμό και τα κλαδιά του σχίνου, ως άλλα δάκρυα που βγήκαν από το δέντρο όταν έριξαν επάνω του το άψυχο σώμα του Αγίου Ισίδωρου σύμφωνα με την παράδοση του νησιού. Το δέντρο του σκίνου, αν και ευδοκιμεί σε πολλά μέρη στον κόσμο, δίνει τα πολύτιμα δάκρυά του αποκλειστικά στη Χίο και μάλιστα στο νότιο τμήμα του νησιού, στα γνωστά σε όλους Μαστιχοχώρια. Εκεί κάθε χρόνο, περίπου στα τέλη Ιουνίου, οι παραγωγοί χαράσσουν τους κορμούς των φυτών, δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο την έναρξη των εργασιών συλλογής της μαστίχας. Αυτό το “κέντημα” στον κορμό του μαστιχόδεντρου απ’ όπου βγαίνει το δάκρυ, είναι το πιο μαγικό μέρος στη διαδικασία παραγωγής του λικέρ μαστίχας. Η φροντίδα του μαστιχόδεντρου δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, αλλά η συλλογή και ο καθαρισμός καθιστούν ιδιαίτερα επίπονη τη διαδικασία παραγωγής της μαστίχας, αφού γίνονται στο χέρι, με τσιμπιδάκια, κόκκο-κόκκο. Στη συνέχεια ακολουθεί η διαλογή και επεξεργασία της μαστίχας από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου προτού καταλήξει στις ποτοποιίες, περάσει στο στάδιο της απόσταξης, της ξεκούρασης και του τελικού blending.
Προϊόν ΠΟΠ
Η μαστίχα Χίου από το 1997, έχει χαρακτηρισθεί ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), βάσει του υπ’ αρ. 123/1997 Κανονισμού (L0224/24-1-97) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει καταχωρηθεί στο σχετικό Κοινοτικό Κατάλογο των Προϊόντων (ΠΟΠ).
Πώς προκύπτει το λικέρ
Ως “λικέρ μαστίχα Χίου” θεωρείται το αλκοολούχο ποτό που παράγεται με αρωμάτιση αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης με φυσική μαστίχα Χίου ή/και μαστιχέλαιο Χίου είτε με διαβροχή ή/και απόσταξη, είτε με προσθήκη μαστιχελαίου Χίου. Συνήθως δεν χρησιμοποιούνται άλλα υλικά εκτός από οινόπνευμα, Μαστίχα Χίου ή/και Μαστιχέλαιο Χίου και ζάχαρη και η παραγωγική διαδικασία βασίζεται σε μία από τις παρακάτω μεθόδους: α) με απόσταξη φυσικής μαστίχας και την προσθήκη μαστιχελαίου, β) με διαβροχή μαστιχελαίου Χίου.
Ανταπόκριση του κοινού
“Το λικέρ μαστίχα άρχισε να γίνεται μόδα γύρω στο 2005”, όπως τονίζει η κ. Μαριάννα Μπόικου της εταιρείας ΚΟΝΔΩΡ ΑΕ που εμπορεύεται το λικέρ μαστίχα Απαλαρίνα, και συνεχίζει: “Το 2008 και το 2009 ήταν οι αστρονομικές του χρονιές, με ανάπτυξη πάνω από 70%. Από το 2010 και μετά οι πωλήσεις του άρχισαν να μειώνονται σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα. Δεδομένου ότι η μόδα του ξεκίνησε από το κέρασμα, όταν άρχισαν να αυξάνονται οι φόροι και τα κόστη, πολλά μαγαζιά σταμάτησαν ή μείωσαν τη συχνότητα του κεράσματος. Σε σύγκριση ωστόσο με άλλα προϊόντα, το λικέρ αυτό παρουσιάζει από τις μικρότερες μειώσεις”! Η κ. Ρένα Πολυκαλά της ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ ΠΟΛΥΚΑΛΑ διευκρινίζει πως “παρά το γεγονός πως το λικέρ μαστίχα ως ελληνικό προϊόν έχει σταθερή ανταπόκριση στο καταναλωτικό κοινό, λόγω οικονομικής κρίσης σίγουρα θα παρουσιάζει πτώση, όπως συμβαίνει με τις πωλήσεις όλων των εταιρειών”. Η κ. Μάγδα Βαρδαξή της εταιρείας ΑΜΒΥΞ ΑΕ που διανέμει στη χώρα μας το λικέρ μαστίχα Τέττερη, επισημαίνει πως “τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια ολοένα αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών στα ελληνικά παραδοσιακά προϊόντα και ιδιαίτερα στα παραδοσιακά λικέρ”. Ο κ. Μανώλης Χαβιάρας της ΠΟΤΟΠΟΙΙΑΣ ΧΙΟΥ ΣΤΟΥΠΑΚΗ ΑΕ εξηγεί πως “από τις πωλήσεις του 2011 σε σχέση με το 2010 προκύπτει μια αύξηση κατά 40,1%. Αυτό δείχνει την αποδοχή του κοινού του προϊόντος Homericon, αλλά και τη γενικότερη αύξηση της κατηγορίας ‘λικέρ μαστίχα’”. Ο κ. Καλλικούνης επισημαίνει και “την ανταπόκρισή του στις νεότερες ηλικίες σαν ενα ποτό που συνδυάζει παράδοση και μοναδικότητα. Και το γεγονός αυτό οφείλουμε οι εταιρείες παραγωγής να το ενισχύσουμε και να το αναδείξουμε”!
Οι προοπτικές
Όλοι συμφωνούν ότι το λικέρ μαστίχας έχει μεγάλη δυναμική και εξαιρετικές προοπτικές. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την κ. Πολυκαλά “με τη σωστή προώθηση, το λικέρ μαστίχα μπορεί να αναγνωριστεί και να καταναλωθεί με αρκετά ψηλά ποσοστά και στο εξωτερικό”. Η κ. Μπόικου επικαλείται “τα μοναδικά χαρακτηριστικά του που το καθιστούν ιδανικό προϊόν για εξαγωγές, καθώς δεν παράγεται πουθενά αλλού στον κόσμο”, αλλά και τον αντίκτυπο που έχει ήδη στο εξωτερικό¨. Επ’ αυτού, ο κ. Στέφανος Λοΐζος από την εταιρεία CONCEPTS ΕΠΕ υπογραμμίζει πως “το Skinos Mastiha Spirit αναδείχτηκε το πρώτο σε εξαγωγές σε πάνω από 15 χώρες, ενώ τον Μάρτιο του 2011, το Skinos κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στο ‘San Francisco Spirits Competition’, τον μεγαλύτερο διαγωνισμό ποτών στον κόσμο”. Πράγματι το εξαγωγικό κομμάτι αποτελεί ένα από τα πλέον ελπιδοφόρα μηνύματα για την εξέλιξη του λικέρ μαστίχα. Για παράδειγμα, η ποτοποιία Τέττερη έχει πραγματοποιήσει εξαγωγές εδώ και 40 χρόνια σε ΗΠΑ, Αυστραλία και περιοδικά σε Βέλγιο, Ιταλία και Κύπρο. Η κ. Βαρδαξή αναφέρει σχετικά πως “μελλοντικά ενδεχομένως να υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες για εξαγωγές δεδομένης και της στροφής που υπάρχει υπέρ των παραδοσιακών ελληνικών προϊόντων”. Στο ίδιο μήκος κινείται και ο κ. Χαβιάρας: “Το λικέρ μαστίχα έχει άπειρες δυνατότητες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Εξαρτάται από το πόσο σωστά και στρατηγικά θα κινηθούν οι εταιρείες που παράγουν και εμπορεύονται ένα τέτοιο προϊόν. Στην Ελλάδα, το προϊόν έχει δείξει την μεγάλη αποδοχή του κοινού και το έχουν αγκαλιάσει πάρα πολύ και οι bartenders στην παραγωγή διαφόρων cocktails. Για το εξωτερικό θέλει πολλή δουλειά, διαφήμιση και κατάλληλο marketing. Δυστυχώς, τα προβλήματα της χώρας και η μείωση του τουρισμού δυσκολεύουν την προώθηση του προϊόντος, αλλά όλοι θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε”.
Πώς σερβίρεται;
Η παράδοση θέλει το λικέρ μαστίχα να σερβίρεται μετά από κάθε γεύμα, ως χωνευτικό ή μαζί με τον καφέ. Ως new age κέρασμα, προσφέρεται σε σφηνάκι, πάντα παγωμένο, σαν απεριτίφ σε κολονάτο ποτήρι με τριμμένο πάγο, ως long drink ή μέσα σε greekstyle cocktails.
Signature cocktails με λικέρ μαστίχα Χίου:
Kείμενο: Αλεξάνδρα Παπαδημητρίου
Από το τεύχος 42 (ΜΑΪ-ΙΟΥΝ 2012) του περιοδικού Snack & Coffee