Η διασφάλιση της υγείας του καταναλωτή απαιτεί λεπτομερή πληροφόρηση για τα συστατικά των τροφίμων. Η εποχή της άγνοιας έχει παρέλθει, γεγονός που έρχεται να επιβεβαιώσει και η υποχρεωτική πλέον εφαρμογή του κανονισμού 1169/2011 της ΕΕ για την επισήμανση των αλλεργιογόνων ουσιών.

Η υποχρεωτική εφαρμογή από τη 13η Δεκεμβρίου 2014 του κανονισμού 1169/2011 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση τον οποίο θεσπίζονται οι γενικές αρχές, οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις που διέπουν τις πληροφορίες για τα τρόφιμα, είναι ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τους τελευταίους μήνες τούς επιχειρηματίες που διαθέτουν στο κοινό μη προσυσκευασμένα τρόφιμα. Κι αυτό όχι μόνο γιατί είναι η πρώτη φορά που απαιτείται βάσει νόμου από επιχειρήσεις όπως αρτοποιεία, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια κ.λπ. να παρέχουν ακριβείς πληροφορίες στον καταναλωτή σχετικά με την παρουσία ουσιών που ενδέχεται να προκαλέσουν αλλεργίες ή δυσανεξίες, αλλά επειδή, μέχρι πρόσφατα, οι ερμηνευτικές εκκρεμότητες του κανονισμού αυτού προκαλούσαν μια σειρά από αβεβαιότητες στους εμπλεκόμενους και έχοντες την ευθύνη της εφαρμογής του.

Αυτό που με την ευκαιρία της παρούσας έρευνας καθίσταται σαφές είναι πως τα βήματα που οφείλει να ακολουθήσει ο κάθε επαγγελματίας για να είναι όχι μόνο σύννομος αλλά και άξιος της εμπιστοσύνης των πελατών του είναι απλούστατα και –το καλύτερο;– δεν κοστίζουν σχεδόν τίποτα. Ας φροντίσει, λοιπόν, ο καθένας, αξιοποιώντας τις πληροφορίες που ακολουθούν, να υπάρχει σε εμφανές σημείο της επιχείρησής του ειδική ταμπέλα που να παροτρύνει τον καταναλωτή να ζητήσει από τους υπαλλήλους που κατονομά –ή τον υπεύθυνο ενημέρωσης, που θα φέρει κατάλληλο διακριτικό με το όνομά του– πληροφορίες σχετικά με τις αλλεργιογόνες ουσίες που τον απασχολούν. Και βέβαια, ας μεριμνήσει ώστε η κατάρτιση του προσωπικού να είναι τέτοια που να του επιτρέπει να απαντήσει σε κάθε σχετική ερώτηση του κοινού. Διαφορετικά, κινδυνεύει όχι μόνο να να τιμωρηθεί με τσουχτερά πρόστιμα αλλά και να προκαλέσει άθελά του τη σωματική και ψυχική ταλαιπωρία μέρους της πελατείας. Απαραίτητη, σε κάθε περίπτωση, είναι και η σύνταξη και διαθεσιμότητα, εφόσον ζητηθεί, ενός εντύπου ώστε να υπάρχουν και σε γραπτή μορφή όλες οι πληροφορίες.

Αναγκαία η αλλαγή νοοτροπίας

Η εφαρμογή του κανονισμού έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά ρυθμίσεων που αποδεικνύουν πως απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας. Άλλωστε, η παροχή όσο το δυνατόν περισσότερων και πληρέστερων πληροφοριών στον καταναλωτή εξασφαλίζει πρώτα και κύρια την προστασία του ίδιου του επιχειρηματία που τις παρέχει. Απαιτείται επομένως ευκρινής επισήμανση. Καλό θα ήταν, λοιπόν, ανά συνταγή, ανά κωδικό δηλαδή, να υπάρχει αναφορά στις αλλεργιογόνες ουσίες που περιέχει. Με άλλα λόγια, πρέπει να βρίσκεται ένας κατάλογος στο κατάστημα, ο οποίος να είναι διαθέσιμος στους εργαζόμενους αλλά και στους πελάτες που επιζητούν πρόσθετες πληροφορίες. Έτσι, θα αποφεύγονται λάθη που μπορεί σε σπάνιες –αλλά υπαρκτές– περιπτώσεις να αποδειχθούν επιζήμια ή και μοιραία.

Ενδεικτική του κλίματος καταννόησης για την ανάγκη που έχει πλέον προκύψει για μια όσο το δυνατόν πληρέστερη ενημέρωση και προστασία του καταναλωτή, είναι και η σπουδή των εμπλεκόμενων φορέων για την έγκαιρη και λεπτομερή πληροφόρηση των επαγγελματιών τόσο για τα μέτρα που επιβάλλει με σαφήνεια το νομικό πλαίσιο όσο και για εκείνα που η εφαρμογή τους επαφίεται στη διακριτική τους ευχέρεια.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ομοσπονδίας Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδας, που διαθέτει στα μέλη της, ακόμη και μέσω διαδικτύου, εύχρηστο έντυπο υλικό που περιλαμβάνει πίνακες και παραδείγματα που καθιστούν εύληπτη κάθε απαίτηση και παραίνεση της εφαρμοζόμενου κανονισμού, ενώ σε μια σειρά ενημερωτικών κινήσεων έχει προβεί και η Ομοσπονδία Αρτοποιών Ελλάδας.

Η ασφάλεια ως βασική προϋπόθεση της ανάπτυξης

Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία οι περισσότεροι φαίνεται να συμφωνούν πως ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας και πως χειάζεται εντατική προσπάθεια προκειμένου η Ελλάδα να κατακτήσει μια πιο αναβαθμισμένη θέση μεταξύ των πιο ελκυστικών προορισμών του παγκόσμιου γαστρονομικού χάρτη.

Αν, επομένως, η προσέλκυση «ποιοτικότερου» τουρισμού και η επιμήκυνση της τουριστικής περίοδου είναι όντως στόχοι που αξίζουν της προσοχής, είναι χρήσιμο, ενδεχομένως κι απαραίτητο, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται με άξονα το τρόφιμο να αδράξουν τις ευκαιρίες που προσφέρει η αύξηση της τουριστικής κίνησης αλλά και να συνειδητοποιήσουν πως τα αυξημένα κέρδη προϋποθέτουν μια πιο σύγχρονη προσέγγιση αλλά και μια πιο ορθολογική οργάνωση της εργασίας τους.

Άλλωστε, αν το ζητούμενο είναι η ανάπτυξη και όχι απλώς η «επιβίωση», απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ασφάλεια του καταναλωτή καθώς όταν κανείς δεν πατά σε στέρεες βάσεις, δεν μπορεί να εκτιναχθεί ψηλά...

Τι λένε οι επικεφαλής των φορέων...

Μιχάλης Μούσιος -Πρόεδρος ΟΑΕ

«Η νομοθεσία, ορθά κατά τη γνώμη μας, αναγνωρίζει πως η ενημέρωση του καταναλωτή εξαρτάται πρωτίστως από τη δική του ενεργή συμμετοχή, καθώς είναι πρακτικά αδύνατον να γεμίσουμε τις προθήκες και τις βιτρίνες με ταμπελάκια που θα αναγράφουν την ακριβή σύνθεση κάθε κωδικού. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό, επομένως, οι καταναλωτές που γνωρίζουν ότι είναι αλλεργικοί ή έχουν κάποια ευαισθησία σε ορισμένες πρώτες ύλες, να απευθύνονται στους υπαλλήλους που τους εξυπηρετούν. Εξυπακούεται βέβαια ότι το προσωπικό θα διαθέτει την ανάλογη κατάρτιση ώστε να μπορεί να απαντά σε κάθε σχετική ερώτηση του κοινού. Εξάλλου, θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει και κάθε άλλη πρόσθετη πληροφορία εφόσον ζητηθεί».

Ιωάννης Τσιάλτας -Πρόεδρος ΕΦΕΤ

«Στα πλαίσια έναρξης εφαρμογής του Καν. (ΕΕ) 1169/2011 καθίσταται υποχρεωτική, βάσει του άρ. 44, η επισήμανση των αλλεργιογόνων ουσιών που περιέχονται στα µη προσυσκευασµένα τρόφιµα. Ο κατάλογος µε τις αλλεργιογόνες ουσίες που θα πρέπει να επισηµαίνονται παρατίθεται στο Παράρτημα II του Κανονισµού. Όλες οι επιχειρήσεις που πωλούν µη προσυσκευασµένα τρόφιµα, όπως αρτοποιεία, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια κ.λπ., καλούνται να ενημερώνουν τους καταναλωτές για όλα τα αλλεργιογόνα που περιέχονται σε κάθε τρόφιµο που διαθέτουν. Ο ΕΦΕΤ για τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων έχει αποστείλει σε όλους τους παραγωγικούς φορείς αλλά και τις αρμόδιες αρχές ελέγχου την ανωτέρω σχετική εγκύκλιο με αναλυτικές κατευθυντήριες οδηγίες, ενώ την έχει αναρτήσει και στο www.efet.gr».

Ιωάννης Γλύκος- Πρόεδρος ΟΕΖΕ

«Θέλοντας να ανταποκριθεί για μία ακόμη φορά έγκαιρα και με επιτυχία στις σύγχρονες προκλήσεις και στις απαιτήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας, η Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδας καλεί τα μέλη της να επικοινωνήσουν μαζί της ώστε να ενημερωθούν άμεσα και αναλυτικά για όλα όσα οφείλουν να γνωρίζουν για την ορθή εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού 1169/2011. Έχουμε εργαστεί εντατικά προκειμένου να διαθέσουμε στα μέλη μας εύχρηστο και συνοπτικό έντυπο υλικό που εξηγεί με τον καλύτερο τρόπο, εύκολα και με παραδείγματα, ό,τι αφορά στην υποχρέωσή τους να παράσχουν στους καταναλωτές τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις αλλεργιογόνες ουσίες».

 Ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες 

Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, δηλαδή: σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, όλυρα, σιτηρό kamut ή υβριδικές ποικιλίες τους, και προϊόντα με βάση τα δημητριακά αυτά, εκτός από: α) σιρόπια γλυκόζης με βάση το σιτάρι, συμπεριλαμβανομένης της δεξτρόζης β) μαλτοδεξτρίνες με βάση το σιτάρι γ) σιρόπια γλυκόζης με βάση το κριθάρι δ) σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.

Καρκινοειδή και προϊόντα με βάση τα καρκινοειδή.

Αβγά και προϊόντα με βάση τα αβγά.

Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια, εκτός από: α) ζελατίνη ψαριών που χρησιμοποιείται ως φορέας σκευασμάτων βιταμινών ή καροτενοειδών β) ζελατίνη ψαριών ή ιχθυόκολλα που χρησιμοποιείται ως διαυγαστικό μέσο σε μπίρες και οίνους.

Αραχίδες (αράπικα φυστίκια) και προϊόντα με βάση τις αραχίδες.

Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια, εκτός από: α) πλήρως ραφιναρισμένο σογιέλαιο και λίπη που προέρχονται από σόγια β) τοκοφερόλες που έχουν αναμειχθεί με φυσικό τρόπο (Ε306), φυσική D-άλφα τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα οξική τοκοφερόλη, φυσική D-άλφα ηλεκτρική τοκοφερόλη από σπέρματα σόγιας γ) φυτοστερόλες και φυτοστερολεστέρες που προέρχονται από φυτικά έλαια από σπέρματα σόγιας δ) φυτοστανολεστέρα που παράγεται από στερόλες φυτικών ελαίων από σπέρματα σόγιας.

Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης), εκτός από: α) τον ορό γάλακτος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αλκοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης β) λακτιτόλη.

Καρποί με κέλυφος, δηλαδή: αμύγδαλα (Amygdalus communis L.), φουντούκια (Corylus avellana), καρύδια (juglans regia), καρύδια κάσιους (Anacardium occidentale), καρύδια πεκάν (Carya illinoiesis), καρύδια Βραζιλίας (Bertholletia excelsa), φυστίκια (Pistasia vera), καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσαντ (Mecadamia terni-folia) και προϊόνα με βάση τα ανωτέρω, εκτός από καρπούς με κέλυφος χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ακλοολούχων αποσταγμάτων συμπεριλαμβανομένης της αιθυλικής αλκοόλης γεωργικής προέλευσης.

Σέλινο και προϊόντα με βάση το σέλινο.

Σινάπι και προϊόντα με βάση το σινάπι.

Σπόροι σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους σησαμιού.

Το διοξείδιο του θείου και οι θειώδεις ενώσεις σε συγκεντρώσεις ένω των 10mg/kg ή 10 mg/litre εκπεφρασμένα ως SO2 που υπολογίζονται στα προϊόντα που προσφέρονται έτοιμα για κατανάλωση ή που ανασυστάθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.

Λούπινο και προϊόντα με βάση το λούπινο.

Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα μαλάκια.

Ρεπορτάζ: Δήμητρα Αρβανιτάκη

Από το τεύχος 112 (Ιανουάριος/Φεβρουάριος 2015) του περιοδικού Α-Ζ.